GÖZ KANSERİ
Merhaba arkadaşlar,
Bugün 4 Şubat Dünya Kanser Günü ve ben bugüne özel bir şeyler yazmak istedim. Öncelikle okumaya başlayarak fark yarattığın ve değerli vaktini ayırdığın için teşekkür ederim. Konumuza gelecek olursak vücuttaki dokulardan birine ait bir veya birkaç hücrenin normal özelliklerinin dışında bir değişim göstermesi ve kontrolsüz çoğalması ile meydana gelen kanser, çağımızın en önemli hastalıklarından birisidir ve tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer almaktadır. Güzel haber ise kanser taraması ve tedavide olan gelişmeler ile kanserli hastalarda hayatta kalma oranları gittikçe artmaktadır. Gelelim göz kanserine peki nedir bu göz kanseri?

Göz çevresi dokularda, göz kapaklarında, iriste, retinada ve retinanın altında yer alan bağ dokuda ve koroid de meydana gelen kötü huylu tümörler göz kanseri olarak adlandırılmaktadır. Tümör denilince bir çoğunuzun korktuğunun farkındayım ama bilmelisiniz ki her tümör kanser demek değildir. Bir tümör iyi huylu (benign) ya da kötü huylu (malign) olabilir. İyi huylu bir tümör, tümörün büyüyebileceği, ancak yayılmayacağı anlamına gelir. Gözde ortaya çıkan tümör dokularının ise %90 ı iyi huylu olarak gelişir ve bu dokuların göz kanserine neden olmadığı bilinmelidir. %10’luk kısım kötü huyludur yani büyüyebilir ve vücudun diğer bölgelerine yayılabilir.

Göz tümörleri bebeklik-çocukluktan, yaşlılık dönemine kadar her yaş grubunda görülebilir. Gözde tümör şüphesinde özellikle göz tümörleri (oküler onkoloji) konusunda uzmanlaşmış bir göz hekimi tarafından hastanın durumunun incelenmesi, doğru teşhisin konulması ve erken dönemde uygun tedavinin başlatılması gerekir.Belirti vermeyen göz tümörleri de mevcut olup bunlar ancak rutin göz muayenesinde teşhis edilebilmektedir bu yüzden hem göz sağlığını korumak hem de erken teşhis için rutin göz muayenesinin doğumdan hemen sonra,6 aylıkken,3 yaşında, okula başlamadan önce, sonrasında ise her yıl 1 kere olacak şekilde mutlaka yaptırılması gerekir.

Şimdi göz tümörleri nelermiş onlara bakalım.

GÖZ TÜMÖRLERİ
Göz melanomu: Göz melanomunda göz içerisindeki benler zamanla büyüme gösterip kötü huylu melanom şeklini alabilir. Ben ve çillenmelerin kötü huylu melanom ile ayırıcı tanısı önem taşır. Gerçek bir melanom saptandığında mutlaka tedavi edilmelidir. Tedavide plak radyoterapi ve cyberknife robotik radyoterapisi uygulanmaktadır. Ayrıca kalınlığı 1,5 mm’nin altındaki tümörlere non-invaziv bir yöntem olarak fotodinamik lazer tedavisi ile tümör kontrolü sağlanmaktadır.

Retinoblastom: Çocukluk çağının ensık görülen göz içi kanseridir.
Selektif Intraarteriyel Kemoterapi: Amerika ve Avrupa’daki belli başlı merkezlerde uygulanan altın standart bir tedavi yöntemidir. Bu yöntemle çocuklarda göz tümörleri %95’e varan başarıyla tedavi edilmektedir. Retinoblastomda gözü besleyen damara anjiyo katater ile ulaşılarak tümörlü göze direkt kemoterapi uygulanır. Ayrıca retinoblastom için intravenöz kemoterapi, lokal lazer, kriyo, göz içi ilaç enjeksiyonları ve plak brakiterapiler de uygulanmaktadır.

Retinablastom
Göz Kapağı Tümörleri: Göz kapağının malign tümörlerinde cerrahi sınırların kontrolü ile eksizyon sonrası estetik bir şekilde göz kapağı ve çevresinin greft-flep-mukoza nakli gibi rekonstrüksiyon yöntemleri ile tedavisi, başarılı bir tedavi kadar kozmetik görünüm sağlanması açısından da önemlidir.
Konjonktiva Tümörleri: Konjonktiva tümörleri topikal/lokal İnterferon, Mitomisin Cgibi ilaçlarca veya sınırları kontrollü cerrahi rezeksiyon ile tedavi edilmektedir.
Orbita Tümörleri:Orbita tümörlerinin tedavisi büyük ölçüde cerrahidir. Orbita cerrahisi tecrübe gerektirir. Her hastada tümör niteliği ve yerleşimine göre “hastaya özgün” cerrahi stratejiler uygulanmalıdır tümöre kişiye özel cerrahi planlamalar ile önden göz yoluyla ulaşılmakta ve tümör başarıyla çıkarılmaktadır.
İris-Siliyer Cisim Tümörleri: İris siliyer cisim tümörleri (iridosiklektomi), plak brakiterapi veya Stereotaktik Radyocerrahi (Cyberknife, Truebeam) yöntemleri ile tedavi edilebilmektedir. İridosiklektomi dediğimiz bu ameliyatın tecrübeli cerrahi ekip tarafından yürütülmesi tedavide başarıyı artırıcı bir faktördür.

Uydu Lenf Bezi Biyopsisi: Göz kapağı-göz etrafındaki tümörler sinir lifleri boyunca komşu lenfatiklere yayılma gösterebilir. Bu gibi şüpheli durumlarda nükleer tıp bölümümüzce sentinel lenf bezi görüntüleme, biyopsisi ve PET tüm vücut tarama testi yapılabilmektedir. Böylece olası metastazlar erken dönemde saptanabilmektedir.

GÖZ KANSERİ NEDENLERİ
-Göz dokularında kanserleşmeye neden olan yapılar kimyasala maruz kalma,
-Yüksek oranda radyasyon teması,
-Ultraviyole ışınlara maruz kalma sonucu göz çevresindeki sağlıklı hücrelerin bozulması,
-Sigara ve alkol tüketimi ve genetik yatkınlık şeklinde sıralanabilir.

Peki nasıl belirti veriyorlar bir de onlara bakalım.

BELİRTİLER
Göz içi tümörlerde retina tabakasında ödem (sıvı birikimi) göz içinde kanama ve retina dekolmanı görülebilir.
İris tümörleri göz tansiyonunda yükselme ve göz bebeğinde şekil bozukluğu yapar.

Göz dışı ve göz etrafı tümörlerde, tümörün yerleşim yerine göre farklı bulgular görülebilir. Örneğin göz kapağındaki bir tümör göz kapağında düşüklük, göz kapağında şekil bozukluğu ve şişlik yapabilir.

Konjonktiva tümörleri gözde kızarıklık, göz yüzeyinde damarlanma ve gözde yanma- batma hissi yapabilir.
Orbita tümörleri genelde gözde ileri doğru çıkıklık yapar. Ayrıca göz hareketlerinde kısıtlık, çift görme ve optik sinir başında ödem görülebilir. Orbita tümörleri görme siniri üzerine baskı oluşturarak görme ve görme alanı bozukluklarına da yol açabilir.
Optik sinir tümörlerinde ilerleyici bir görme bozukluğu, kör noktada genişleme ve görme alanı bozuklukları oluşur.
Gözyaşı kanallarında bir tümör varsa gözde sulanma görülür.
Gözyaşı bezi tümörlerinde ise gözyaşı salgısında azalma ve gözde kuruluk görülür.

T (tümör): Tümör boyutuna bağlı olarak 1-4 arasında derecelendirilir. Tümör en küçük seviyede 1, en büyük seviyede ise 4’tür.
N (lenf bezi): Kanserin yakındaki lenf bezlerine yayılıp yayılmadığına göre 0-1 arasında derecelendirilir.
M (metastaz): Kanserin vücudun başka bir bölümüne yayılıp yayılmadığına bağlı olarak 0-1 arasında derecelendirilir. Vücudun her yerine sıçrayabilir ama özellikle optik sinire, göz kapağına, gözyaşı bezlerine, sinüslere, tükürük bezlerine, cilde, lenf bezlerine, karaciğer, kemik, beyin ve akciğere yayılma olasılığı daha yüksektir.

GÖZ KANSERİ TANISI NASIL KONULUR?
-Ultrasonografi ile kitle varlığı kontrol edilir.
-Renkli fundus fotografisi ile gözde bulunan kitlenin büyüklüğü, rengi ve yeri saptanarak boyutları takip edilir.
-BT ve MR görüntüleme yöntemleri ile tümör hücrelerinin yayılımı ve kesitleri gözlenebilir.
-Biyopsi uygulaması ile tümörün iyi huylu mu kötü huylu mu olduğu, hangi hücre ve dokularda meydana geldiği ve uygulanabilecek olan tedavi yöntemleri belirlenir.

GÖZ KANSERİ TEDAVİSİ
Göz kanserinde tedavi; kişinin yaşına, sağlık durumuna, kanserin türüne, evresine ve yayılma gösterip göstermemesine göre planlanır. Cerrahi tedavi, radyoterapi yöntemi, göz ışın tedavisi (lazer), kemoterapi, proton tedavisi ve kriyoterapi yöntemlerinden biri tercih edilir.

Göz kanseri hastalarına önerilerim
Göz kanseri hastaları bol bol havuç, karalahana, mısır, ıspanak, brokoli, portakal ve yumurta yemelidir. Rafine tuz, hazır turşu, hazır sirke, fazla ekşi yemek, çok miktarda sarımsak ve soğan tüketiminden ise kaçınmalıdır.

Güneş gözlüğü kullanmalıdır. Diğer göz kanseri hastalarıyla bağlantı kurulabilir.Egzersize zaman ayırmalı en azından günde yarım saat tempolu yürüyüş yapılmalıdır. Rahatlatacak ve kanser fikrini aklınızdan çıkarmanıza yardımcı olacak hobiler edinilmelidir. Unutulmamalıdır ki kanserin üstesinden, korkutulmuş değil, bilinçlendirilmiş bir toplumla gelinir.Kansersiz bir hayat dileğiyle sağlıkla kalın.

Haber:

Optisyen Nur GÜLEŞ